Κόσμοι της κουλτούρας ΙΙ

Κεντρικό θέμα της διάλεξης είναι το χιούμορ που ξεκίνησε να παράγεται στα τέλη Φεβρουαρίου 2020 σχετικά με την πανδημία και τις ριζικές μεταβολές που αυτή επέφερε στις ζωές των ανθρώπων. Με βάση την πραγματολογική θεωρία για το χιούμορ (Attardo 2001), εξετάζεται ένα ενδεικτικό σώμα μιμιδίων (memes) που προέρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αφορούν το πρώτο λοκντάουν (Μάρτιος-Μάιος 2020). Η ανάλυσή του δείχνει ότι μπορούν να εντοπιστούν αναλογίες ανάμεσα στις νέες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες (όπως τις αντιλαμβάνονται και τις αναπαριστούν οι παραγωγοί του χιούμορ) και τις συνθήκες που περιγράφει στο μυθιστόρημά του 1984 ο Τζορτζ Όργουελ (1978/1949). Πιο συγκεκριμένα, τα υπό εξέταση κείμενα συνιστούν πολιτικό χιούμορ, καθώς σχολιάζουν κριτικά τις ταχείες αλλά σαρωτικές αλλαγές που έφεραν τα μέτρα που επιβλήθηκαν για την αποφυγή της διάδοσης του νέου κορωνοϊού και τα οποία έκαναν την καθημερινότητά μας να εμφανίζει ορισμένες ομοιότητες με τη ζωή στην Ωκεανία του Orwell. Ωστόσο, θα υποστηρίξω ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στις ελληνικές συνθήκες κατά το πρώτο λοκντάουν και την Ωκεανία: στην Ωκεανία, το χιούμορ φαίνεται να απουσιάζει τελείως, σε αντίθεση με την ελληνική πραγματικότητα, όπου το χιούμορ για τον νέο κορωνοϊό είναι ευρύτατα διαδεδομένο. Μια σημαντική παράμετρος που ερμηνεύει τη διαφορά αυτή θεωρώ ότι είναι η μνήμη, η οποία αποτελεί κεντρική έννοια στο 1984.

• Attardo, S. 2001. Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Όργουελ, Τ. 1978/1949. 1984. Μετάφραση Ν. Μπάρτη. Αθήνα: Κάκτος.